Chaos w świecie doznań, czyli zaburzenia przetwarzania sensorycznego na co dzień

Metody pracy

W codziennej praktyce pedagogicznej nauczyciele i nauczycielki wszystkich etapów edukacyjnych spotykają uczniów i uczennice, którzy w różnych typowych szkolnych lub przedszkolnych sytuacjach zachowują się w sposób zaskakujący nie tylko dla nich, ale także dla rówieśników. Zdarza się, że nie znajdując uzasadnienia dla takiego czy innego zachowania, twierdzą, że uczeń „bez powodu” krzyczy na lekcji, płacze, nie chce zmienić miejsca w klasie, wyjść na przerwę, usiąść z kimś w ławce, wszystko go rozprasza albo jest zamyślony i trudno w nim nawiązać kontakt, wszystko chce zrobić po swojemu, jest niezdarny, potyka się, przewraca, niszczy zeszyty i książki, ubiera się byle jak, nieadekwatnie do sytuacji. Lista takich „dziwactw” wydaje się nieskończona. Warto jednak spojrzeć na takie osoby nie przez pryzmat swoich czy ogólnie przyjętych norm funkcjonowania i nie oceniać, że zachowania te są wynikiem uporu, braku wychowania, niedbalstwa czy cech charakteru. Po prostu ich układ nerwowy odbiera i przetwarza sygnały płynące z otoczenia w odmienny sposób.

Przytoczone przykłady zachowania dzieci i młodzieży związane są z zaburzeniem przetwarzania sensorycznego zwanego integracją sensoryczną. Jest to proces neurologiczny polegający na odbiorze, przetwarzaniu i organizowaniu informacji dotyczących wrażeń, jakich doznaje człowiek na skutek bodźców płynących z otoczenia lub własnego ciała. Prawidłowości przetwarzania sensorycznego doświadcza zdecydowana większość ludzi, nawet się nad tym nie zastanawiając. Codziennie, w każdej minucie, a nawet sekundzie, nasz organizm odbiera i przetwarza różne wrażenia, np. kiedy słyszy dźwięk telefonu, szum deszczu, gwar ulicy, czuje zapach i smak potraw. Dzięki przetwarzaniu sensorycznemu dzieje się to automatycznie i nie zaburza wykonywania różnych czynności w tym samym czasie. Funkcjonujemy w zrównoważony sposób dzięki temu, że mózg przez układ nerwowy dopasowuje reakcje poznawcze, motoryczne i behawioralne do bodźców odbieranych przez oczy, uszy, skórę czy mięśnie. Niestety, organizmy osób z zaburzeniami przetwarzania sensorycznego (sensory processing disorder, SPD) przetwarzają odbierane wrażenia w sposób mniej efektywny, co prowadzi do problemów z adekwatnymi do nich reakcjami. Takimi jak  przytoczone we wstępie. Nietrudno jest sobie wyobrazić, że życie młodego człowieka, pozornie sprawiającego wrażenie radzącego sobie w środowisku szkolnym, pełne jest frustracji, lęku czy wręcz fizycznie odbieranego bólu.

POLECAMY

Trzy etapy przetwarzania sensorycznego

Aby lepiej zrozumieć, w jaki sposób mózg przetwarza otrzymywane informacje, specjaliści dzielą proces przetwarzania sensorycznego na trzy główne etapy:



Kiedy układ nerwowy ma trudności z rejestrowaniem, wówczas uczeń może:

  • zbyt słabo reagować na bodźce z otoczenia i wtedy sprawia wrażenie zmęczonego, ospałego czy zamyślonego,
  • reagować zbyt gwałtowne, a przez to nieadekwatne do sy­­tuacji.
     

Trudności z modulacją będą powodowały, że człowiek może źle znosić zmiany w codziennych czynnościach, łatwo się rozpraszać, denerwować, mieć problemy z przechod...

Pozostałe 90% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów



Co zyskasz, kupując prenumeratę?
  • 6 wydań magazynu "Katecheza"
  • Dostęp do wszystkich archiwalnych artykułów w wersji online
  • Dostęp do filmów szkoleniowych
  • ...i wiele więcej!

Przypisy